Organisatie: Gezondheidscentrum Zorg op Zuid Afrikaanderwijk
Projectgroep: Gezondheidscentrum Zorg op Zuid Afrikaanderwijk en deelgemeente Feyenoord te Rotterdam
Activiteit: 1x per jaar
Meer informatie: Antoinet Smallegange, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Wat richt de activiteit zich op?
Sinds 2007 wordt er jaarlijks een gezondheidsmarkt georganiseerd voor bewoners van de Rotterdamse Afrikaanderwijk. De meerderheid van de bewoners is ingeschreven bij Gezondheidscentrum Afrikaanderwijk. Er zijn allerlei kraampjes met verschillende activiteiten, zoals beweegworkshops, voorlichting over gezonde voeding, de Diabetes Risicotest, advies over bewegen etc. Het doel van de actie is om bezoekers van de markt te informeren over een gezonde leefstijl en hen te wijzen op het aanbod in de buurt. Hierdoor hopen de medewerkers van het gezondheidscentrum dat cliënten zich bewust worden dat zij actief aan hun gezondheid kunnen werken. Daarnaast hopen zij dat cliënten zich bewust worden van hun eigen verantwoordelijkheid.
Doelgroep
Er is voor gekozen om de activiteit te koppelen aan de jaarlijkse griepprikvaccinatie. Cliënten van het Gezondheidscentrum Afrikaanderwijk worden hier voor uitgenodigd. Daarnaast is de gezondheidsmarkt bedoeld voor wijkbewoners.
Verwachte resultaten na afloop van de gezondheidsmarkt
Na een bezoek aan de gezondheidsmarkt verwachten de medewerkers van het Gezondheidscentrum Afrikaanderwijk dat hun cliënten meer weten over:
- dat bewegen goed voor hen is
- bewegen en vermindering van klachten
- dat door te bewegen er minder kans is op klachten
- het beweegaanbod is in de buurt
- beweegaanbod dat bij hun wensen aansluit
- hun eigen gezondheid
- gezond eten
- omgaan met stress
- stoppen met roken
- medicatiegebruik
De medewerkers van het Gezondheidscentrum Afrikaanderwijk en andere leefstijladviseurs in de buurt hebben zelf ook specifieke doelen voor ogen. Na afloop van de markt verwachten zij:
- dat er actiever zicht is op ‘bewegen’ in de wijk
- dat er passend beweegaanbod in de buurt is
- dat zij cliënten beter en gerichter kunnen doorverwijzen
- meer zicht te hebben op vragen over bewegen en zorg
- intensievere samenwerking met o.a. taalcursussen in de wijk te hebben
Publiciteit
In de buurt hangen bij bedrijven, het stadsdeelkantoor, de moskee, de kerk, buurtcentra, scholen, taalcursussen etc. flyers met een aankondiging om langs te komen. Daarnaast hebben cliënten van het gezondheidscentrum die in aanmerking komen voor de griepprik een persoonlijke uitnodiging ontvangen.
Verwachte aantal bezoekers
Wijkbewoners/cliënten
- ‘Wat eet ik en beweeg ik bus’: max. 250 personen
- Kijk op Diabetes caravan: ong. 200 personen
- Beweegmarkt: ong. 250 personen
Materialen
- Flyer Zorg op Zuid (aangeboden in pdf)
- Draaiboek Zorg op Zuid (aangeboden in pdf)
Looptijd project: v.a. begin 2005. Wordt nu structurele activiteit
Meer informatie bij: Heidy de Mol, GGD West-Brabant, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Wat houdt het project in?
De GGD organiseert samen met Thuiszorg West-Brabant eenmalige voorlichtings-bijeenkomsten. Men kan dan ook de bloedglucosewaarde laten prikken. Voor mensen met diabetes is er een vervolgcursus van vijf bijeenkomsten.
Hoe zien de bijeenkomsten er uit?
De deelnemers worden aan de hand van platen en in de eigen taal geïnformeerd over de risico’s op en de gevolgen van diabetes. Uitgelegd wordt welke mensen een verhoogd risico lopen aan de hand van de diabetesrisicotest. Ook wordt besproken welke leefregels van belang zijn bij het voorkomen en bij de behandeling van diabetes. Hoe kun je zelf gezond eten en voldoende bewegen? De deelnemers worden tijdens de bijeenkomst op vrijwillige basis geprikt. Uitgelegd wordt dat een eenmalige hoge bloedglucosewaarde nog niet zegt dat iemand diabetes heeft, maar het is wel een reden om dit bij de huisarts verder te laten onderzoeken. De deelnemers met diabetes of mensen waarvan een familielid diabetes heeft worden gestimuleerd deel te nemen aan de vervolgcursus over diabetes. De vervolgcursus bestaat uit 5 bijeenkomsten. Dan wordt uitgebreider ingegaan op de verschillende soorten diabetes, de mogelijke behandelingen en vooral waar je als patiënt en familie op moet letten om zo weinig mogelijk last te hebben van de complicaties van diabetes.
Werving
Voor de werving wordt gebruik gemaakt van bestaande groepen en van sleutelfiguren die vaak mondeling de mensen motiveren om deel te nemen. Ter herinnering worden posters en kaartjes in de eigen taal gebruikt, maar de mond tot mond reclame is het belangrijkste.
Er zijn vorig jaar 5 bijeenkomsten uitgevoerd. Na de start van de campagne zijn bij 10 oudkomers- en vrouwengroepen in Bergen op Zoom, Breda en Roosendaal voorlichting gegeven over de risico’s op diabetes en is gezamenlijk de test ingevuld. Het onderwerp voeding bood een goed aanknopingspunt om te praten over de risico’s op diabetes. Gemiddeld waren er 12 mensen aanwezig. Voor de werving van de vervolgcursus (11 deelnemers) is ook gebruik gemaakt van werving via de poli van het ziekenhuis.
Reacties
Een aantal vrouwen was blij dat er nu aandacht voor diabetes is omdat ze zelf merkten bij familie of vrienden dat steeds meer mensen met deze ziekte te maken krijgen. Men wist niet precies welk verband er was tussen voeding en diabetes of tussen andere leefstijl aspecten. Er ontstond discussie of je wel naar de huisarts kan gaan als je nog geen duidelijke klachten hebt, maar alleen een verhoogd risico. Zal de huisarts je wel serieus nemen. Uitleg over de nieuwe NHG standaard voor Turkse en Marokkaanse en Surinaamse groepen was daarom nodig. In de Marokkaanse groepen scoorden meer dan de helft van de deelnemers hoog. In de Turkse groepen was dat iets lager. Overgewicht maar ook het gegeven dat diabetes in de directe familie voorkomt zorgt voor een hoge score. Door de voorlichting werden de betreffende deelnemers gemotiveerd toch naar de huisarts te gaan.
Bij de vervolgcursus waren de mensen erg blij dat ze nu in de eigen taal uitleg kregen over hun ziekte en hun eigen rol in de behandeling. Ook mensen die al langer diabetespatiënt zijn begrepen nu pas waarom bepaalde behandelingen en adviezen gegeven worden.
De bijeenkomsten worden gezamenlijk gegeven door een VETC-ster en een diabetesverpleegkundige van de thuiszorg. De VETC-ster kan er daarbij voor zorgen dat de voorlichting op de juiste manier is afgestemd op de groep, zowel qua taal als gebruiken. De diabetes verpleegkundige kan de VETC-ster inhoudelijk goed aanvullen en antwoord geven op specifieke vragen.
Wat gaat er dit najaar gebeuren?
In september gaat er een brief naar alle lokale zelforganisaties om de campagne ‘Kijk op Diabetes’ weer onder de aandacht te brengen.
Er is een draaiboek gemaakt voor de eenmalige voorlichtingsbijeenkomst waarin nu ook de diabetes risicotest is opgenomen. Dit draaiboek wordt in het najaar gebruikt en zonodig bijgesteld.
Er worden na de Ramadan zes bijeenkomsten georganiseerd. In Roosendaal en Oudenbosch voor aparte Marokkaanse mannen en vrouwen groepen. Bergen op Zoom en Roosendaal worden gemengde groepen gegeven aan Turkse mannen en vrouwen.
De voorlichtingsbijeenkomst en de vervolgcursus worden na de pilot structureel uitgevoerd.
Tijdens een multiculturele wijkdag in Bergen op Zoom wordt bij de stand van de GGD aandacht besteed aan de diabetes risicotest. Diabetesverpleegkundigen van de Thuiszorg komen prikken op suiker. Waarschijnlijk zal de 'Kijk op Diabetes' caravan aanwezig zijn.
Financiering van het project
Door GGD West Brabant en Thuiszorg West Brabant.
Materialen
- Draaiboek voor het organiseren van een eenmalige voorlichtingsbijeenkomst voor allochtone ouderen
- Powerpoint presentatie
- Voorbeeld verwijsbrief naar de huisarts bij verhoogd risico
- Brief voor zelforganisaties
- Uitnodigingsposter en kaartjes
- Nederlandse folder diabetesrisicotest
- Turkse folder diabetesrisicotest
Projectgroep: GGD Amsterdam, Amsterdam Thuiszorg, Stichting Welzijn Westerpark
Looptijd project: nov. 2004-dec. 2006
Meer informatie bij: Renée Corstjens, GGD Amsterdam, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Wat houdt het project in?
De GGD Amsterdam organiseert praktische voorlichtingsbijeenkomsten over diabetes en gezond kopen en gezond koken, gericht op vrouwen van Turkse en Marokkaanse afkomst.
Ken je doelgroep
Er is een goed vooronderzoek gedaan bij de Turkse en Marokkaanse vrouwen. De vrouwen waren zich bewust van de gezondheidsrisico’s van overgewicht en diabetes. Ze wisten ook dat ze daarom meer moeten bewegen en gezond moeten koken, maar ze wisten niet hoe ze dat dan moesten doen. Daarom is er gekozen om een aantal praktische voorlichtingsbijeenkomsten te organiseren, waarbij de nadruk ligt hoe je gezond kunt inkopen en hoe je gezond kunt koken.
Rondleiding in de supermarkt
In de eerste bijeenkomst wordt een korte inleiding gegeven over diabetes, het risico op het krijgen van diabetes type 2 en de relatie met overgewicht, voeding en bewegen. Vervolgens wordt een rondleiding gegeven in een supermarkt of Marokkaanse/Turkse winkel. Een diëtiste die op de hoogte is van culturele gebruiken en gerechten bespreekt in de eigen taal de producten in de schappen. Met name vette en magere alternatieven komen aan de orde, maar ook het feit dat gezond sap toch ook redelijk veel calorieën bevat. De vrouwen wisten bijv. niet dat je aan de kleur van een pak melk kunt zien of er magere, halfvolle of volle melk in zit. Het pak magere melk is lichtblauw, het pak met halfvolle middenblauw en volle melk zit in een donkerblauw pak. Die kennis maakt minder vet inkopen een stuk gemakkelijker. De vrouwen geven aan dat ze na afloop anders inkopen, zo kopen ze niet meer zo vaak het vette schapenvlees en andere volvette producten en zoetjes i.p.v. suiker.
Gezond koken
Daarna volgen er twee kookbijeenkomsten onder leiding van een diëtist waarin culturele gerechten gezamenlijk bereid worden op zowel de traditionele manier als op een gezondere manier. Voor de bijeenkomst dachten de vrouwen dat hun mannen en kinderen ander eten niet zouden lusten. Maar op de kookbijeenkomst konden ze zelf proeven dat gezond niet minder lekker hoeft te zijn. Veel vrouwen hebben deze nieuwe kookwijze, met minder vet en suiker, ook thuis uitgeprobeerd. Toen bleek dat het gezin er geen problemen mee had. Sommigen mannen vonden de ‘gezonde’ rijst met groente (ipv olie) zelfs lekkerder.
Ook nog bewegen?
Ook wordt een overzicht van de beweegactiviteiten in het stadsdeel aan de vrouwen gegeven. Maar tot nu toe is het maar een kleine groep vrouwen gelukt om de wekelijkse aerobiclessen vol te houden. Wel is een groepje vrouwen zelf gestart met sporten in het park. Er wordt nu gekeken hoe vrouwen het best gestimuleerd kunnen worden om meer te bewegen.
Financiering van het project
Het project wordt gefinancierd uit: campagnegelden 'Kijk op Diabetes', eigen middelen van de GGD Amsterdam (coördinatie) en Amsterdam Thuiszorg (50% van de kosten voor de inzet van de diëtisten). St. Welzijn Westerpark levert de lokaties. Deelname is gratis.
Materialen
- Rapportage probleem analyse Gezonde Leefgewoonten Westerpark (download)
- Draaiboek ‘Gezond kopen, gezond koken’ (download)
- Receptenboekje
- Rapportage effectevaluatie begin 2007
Projectgroep: Sportservice Noord-Brabant in samenwerking met Brabantse gemeenten
Looptijd project: November 2005- juli 2006
Meer informatie bij: Mariska van Poppel, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Wat houdt het project in?
Tijdens de GALM fitheidtesten die in 2006 in diverse Brabantse gemeenten hebben plaatsgevonden, zijn mensen met een verhoogd risico op diabetes middels het invullen van de diabetes risicotest bewust gemaakt van het risico dat ze lopen tot het ontwikkelen van diabetes en de mogelijkheden om dit risico te verlagen.
Als extra test wordt tijdens Brabantse GALM-testdagen de diabetes risicotest ingezet. De deelnemers worden bij het afnemen begeleid door een medewerker van Sportservice Noord-Brabant. Indien ze een verhoogd risico hebben, worden deelnemers aan de diabetes risicotest naar de testarts doorverwezen. Bij een licht verhoogd risico wordt een leefstijladvies gegeven en worden de deelnemers naar de GALM-beweegactiviteiten doorverwezen. Per gemeente worden twee thema-avonden georganiseerd met als thema ‘voeding’ en ‘bewegen’.
GALM is het Groninger Actief Leven Model
GALM –het Groninger Actief Leven Model- is een methodiek om (inactieve) senioren weer in beweging te krijgen / te houden, ontwikkeld door de Rijksuniversiteit Groningen in samenwerking met het NISB en de KNGU.
GALM wordt in projectvorm uitgevoerd, waarin in een periode van anderhalf jaar 7 fasen worden doorlopen:
• Benadering en werving van de doelgroep
• Fittest 1
• Bewegingsintroductieprogramma (12 weken)
• Evaluatie en advies
• (evt) Bewegingsvervolgprogramma (30 weken)
• Fittest 2
• Continuering
Op de testdag (fittest 1) kunnen zij naast het de reguliere testen, kennismaken met het sport- en beweegaanbod in de buurt. Sportservice Noord-Brabant heeft tijdens deze eerste testdag de diabetes risicotest ingezet. In meer dan 150 gemeenten in Nederland is het GALM programma uitgevoerd. Landelijk hebben meer dan 50.000 senioren hebben deelgenomen aan de fittesten.
Doelgroep
De doelgroep bestond uit mensen in de leeftijd van 55 jaar tot 70 jaar. De werving gaat in deelprojecten per wijk en vindt plaats via de gemeente, met behulp van de gegevens uit de Gemeentelijke Basisadministratie. Alle 55+ ‘ers in de gemeente ontvingen uiteindelijk een schriftelijke uitnodiging vanuit de gemeente. Ook hingen er posters op bij onder andere huisartsen en fysiotherapiepraktijken en werd er in de lokale media aandacht besteed aan de testen.
Opsporen verhoogd risico
Het inzetten van de diabetesrisicotest tijdens de GALM fittest heeft tot doel het vroegtijdig opsporen en bewust maken van mensen met een verhoogd risico op (het ontwikkelen van) diabetes. Daarbij wordt advies gegeven voor verbetering van de leefstijl middels voorlichtingsbijeenkomsten over voeding en bewegen.
Ook wordt doorverwijzing vanuit de test nagestreefd naar beweegactiviteit (preventief) of naar de huisarts (curatief).
Resultaten van het proefproject in Brabant
Tijdens de pilotperiode in Boxtel zijn senioren benaderd uit onder andere een wijk met een lage SES. Er hebben in Boxtel circa 210 senioren deelgenomen aan de fittest. Door de aangepaste en arbeidsintensieve opzet van de diabetesrisico-inventarisatie (test via internet, Diabetesfonds) heeft maar circa 25% kunnen deelnemen. 10% van de senioren hadden een verhoogd risico en zijn doorverwezen naar de testarts, welke verder tekst en uitleg gaf (eventueel nog een vingerprik). Met de informatiestand voor diabetes zijn ook veel testdeelnemers bereikt, er zijn bijvoorbeeld nog eens circa 50 testboekjes mee naar huis genomen. De exacte doorstroom naar de sport- en beweeggroepen is niet te meten geweest. In totaal heeft meer dan de helft van het aantal geteste personen zich aangemeld voor het beweegprogramma.
Bij overige testen in Brabant wordt de risicotest steeds meer ingezet en wordt getracht deze in de testlijn op te nemen. Daarnaast wordt geprobeerd het beweeggedrag na de testdag te gaan volgen. Indien huisartsen bewegen ‘op recept’ uitschrijven, worden senioren doorverwezen naar de GALM-groepen.
Financiering van het project
De totale kosten van het integeren van de diabetes risicotest in het project bedroegen € 6.000,-. De inzet van de medewerker van de Sportservice was hierbij de grootste kostenpost. De complete uitvoering van een GALM-project kost een gemeente ca € 30.000 voor een periode van 18 mnd. Dit is inclusief de personele inzet van de gemeente en de provinciale steunfunctie.
Materialen
Tijdens de pilotperiode zijn de volgende materialen ontwikkeld:
- Poster
- Persbericht
- Presentatie over Voeding en Bewegen
- Presentatie over Bewegen en ouder worden
Meer info over GALM op www.galm.nl